بانوی شایسته دیگری را که در دوران قاجار بایستی به نیکوئی یاد کرد، ملک زاده خانم یا عزت الدوله یگانه خواهر ناصرالدین شاه و دختر محمد شاه و جهان خانم( مهدعلیا) است. این بانوی جوان در شانزده سالگی به فرمان و خواسته ناصرالدین شاه و با ناخرسندی و ستیز مهد علیا( مادرش) با صدر اعظم چهل و سه ساله ایران، امیر کبیر که ازهمسر اولش جدا شده بود ، پیوند زناشوئی بست. این عروسی در روز جمعه 22 ربیع الاول از سال 1265 هجری (160 سال پیش) با تشریفات سلطنتی ویژه ای به پا شد.
شاه ایران، پایداری شاهنشاهی و آینده کشور را بسته به وجود امیر کبیر می دانست و این پیوند افتخاری بود که از سوی شاهنشاه به امیر ارزانی می شد. اعتماد السلطنه در یادداشتهای روزانه خود می نویسد:«...اعلیحضرت اقدس شهریاری محض تقویت حال او و یأس دیگران از صدارت ، میرزا تقی خان را به شرف مصاهرت (دامادی) قرین مفاخرت ساخت.»

مهد علیا از این پیوند بسیار نگران و ناخرسند بوده زیرا می دانست که به نفوذ امیر دردربار افزوده خواهد شد، بر این پایه، درباریان را به سرزنش و کنایه درباره این خواسته شاه به چنین سخنانی«...که پسر نوکر قائم مقام را با خواهر شاه فعلی، دختر شاه سابق دست به دست داده اند.»4وادار می کرد. اما این کنایه ها در فداکاری و عشق همسر امیر اثری نگذاشت و پس از چندی ملک زاده و امیر با رفتاری دوستانه و عاشقانه به زندگی کوتاه سه سال و اندی تامرگ امیر ادامه دادند.
از این پیوند دو دختر به نامهای تاج الملوک و همدم السلطنه به دنیا آمد که به همسری دو پسر ناصرالدین شاه در آمدند.
این زن زیبای جوان تاآخرین روز زندگی امیر کبیر در کنار او ماند و با او به تبعید گاه رفت. هنگام سفر به کاشان، مهد علیا بسیار کوشید تا بتواند میان امیر و دخترش جدائی بی افکند و در این راه به هرگونه ترفند و نیرنگ دست زد. اما نتوانست به آرزو برسد و آنگاه که امیر به کاشان رفت همسرش با او همراه و از او پاسداری کرد. به هر جا که نگهبانان، امیر را می بردند ملک زاده به دنبال آنها می رفت تا خود نگهبان شوهرش باشد و به هنگام غذا خوردن پیش خور امیر میشد تا اگر غذائی زهر آلود باشد، اول او خورده باشد و بدین روی امیر را از مرگ برهاند. با اینهمه تلاش ، آنچه نباید می شد روی داد. سخن چینی و دشمنی مهد علیا، سیاست ستمکارانه انگلیس، فرمان و رأی نابخردانه ناصرالدین شاه به زندگی مردی دانشمند و میهن پرست، با رگ زدن او در حمام فین کاشان ، پایان بخشید. پس از مرگ امیر، میرزا آقا خان نوری که بسیار مورد لطف مهد علیا و صدر اعظم مورد نظر و انتخابی انگلستان بود، جای او را گرفت. چندی نگذشت که با همکاری مادر شاه نقشه پیوند ملک زاده و نظام الملک پسر میرزا آقا خان نوری کشیده شد وناصر الدین شاه بار دیگر برای پایداری سلطنت خود، بیوه امیر را پیش کش کرد. در این راستا شاه و وزیر و مهد علیا بسیار پافشاری کردند. ملک زاده خانم از این دسیسه بسیار دلتنگ شد،«به برادر والا گهرش پیغام فرستاد که معلوم می شود کمینه جز و اثاثیه سلطنت و صدارتم که هر کس صدر اعظم می شود من باید در خانه او زندگی کنم. پس از پادرمیانی مهد علیا به عنوان این که می خواهد با میرزا آقاخان محرم باشد!!...خلاصه پس از پیشکشهای متوالی و گفتگوهای بسیار عزت الدوله قبول کرد که به ظاهر زن میرزا کاظم خان (نظام الملک) بشود ولی هرگز همخوابه او نباشد.»5
ملک زاده هرگز به شوی خود دل نبست و زمانیکه صدر اعظم از کار بر کنار شد، ازنظام الملک جدا شد. شگفتا که ناصرالدین شاه برای استواری پایه های سلطنت خود، یگانه خواهر خود را مهره بازیهای سیاسی خود می کرد. ملک زاده خانم زن فداکار و وفادار به امیر کبیر با پنج پادشاه بدین ترتیب نسبت نزدیک داشت: محمد شاه پدر ، ناصرالدین شاه برادر، مظفر الدین شاه برادر زاده، محمد علیشاه نواده دختری و احمد شاه نبیره اش بودند . این بانو پس از مرگ امیر گرچه چند همسر دیگر اختیار کرد، ولی هرگز روی خوشبختی ندید وخرسند نبود. او در سن هفتاد و دو سالگی در تهران در گذشت.

1- خواجه تاجدار، پیشین، جلد 1، برگ 229
2- امیر کبیر و ایران، فریدون آدمیت، شرکت انتشارات خوارزمی، 1378، برگ 21.
3- امیر کبیر تجلی افتخارات ملی ، محمد احمد پناهی سمنانی، چاپ اول، پانویس، برگ 83.
4- امیر کبیر و ایران، پیشین، برگ 667.
5- سیاستگران دوره قاجار، احمد خان ملک ساسانی، تهران، گلستان، 1376، برگ 73.