سپندارمذ روز پنجم از هر ماه و ماه دوازدهم سال است .در شکل معنوی و مینوی اش مظهر بردباری و سازگاری و فروتنی اهورایی(اندیشه درست وپاک) است و در جهان مادی و خاکی نگهبانی زمین به او سپرده شده . برابر با روش و قاعده کلی روز پنجم اسفند ماه به مناسبت یکی شدن روز و ماه جشن می باشد. این جشن همراه با آداب و رسوم و تشریفاتی ویژه برگزار می شد .نخستین جشنی که در این روز برگزار می شد جشن مردگیران یا مژد گیران بوده است .این جشن ویژه زنان بوده و به مناسبت تجلیل و بزرگداشتشان برپا می گشت .به بیان ابوریحان بیرونی اسفندارمذ ایزد موکل بر زمین و ایزد حامی و نگهبان زنان شوهر دوست و پارسا و درست کار بوده.به همین مناسبت این روز عید زنان به شمار می رفت.مردم به جهت گرامی داشت به آنان هدیه داده و بخشش می نمودند .در زمان ابوریحان این رسم هنوز رواج داشته و زنان نه تنها هدیه دریافت می کردند بلکه نوعی فرمانروایی می کردند و مردان باید از آنان فرمان می بردند .گردیزی نوشته است از این جهت جشن را مردگیران می گفتند که زنان به اختیار خویش و با آزادی شوی و مرد خود را بر می گزیدند.در هر صورت این روز به سبب دریافت هدایا و فرمانروایی بانوان جشن زنان محسوب می شود .بین دوستان گرامی به دلیل نزدیکی ولنتاین با این روز معمول گشته که این روز را ولنتاین ایرانی نامگذاری کنند اما باید توجه داشت که بردباری و فروتنی که مظهر سپندارمذ است و زمین را با آن مثال می زنند (چرا که افتاده تر و صبورتر از خاک وجود ندارد) بیشتر به صفت و خصلت مادران اختصاص دارد و اگر برادران گرامیم تصمیم دارند پنجم اسفند را بجای ولنتاین به همسران یا دوستانشان هدیه دهند هرگز مادران خود را فراموش نکنند و مقام والای مادر را بر هر چیز و هر کس ارجمندتر بدانند.همچنین که جشن مهر و مهرگان به دلیل مهر و محبتی که در این جشن حاکم است به معنای ولنتاین امروزی بیشتر نزدیک است(خصوصا که هدایا یک طرفه نمی شود).این جشن را نیز به سبب اینکه نزدیک نوروز و فصل بهار است و موقع کشت و کار کشاورزان می باشد جشن برزیگران هم می نامند زیرا کشاورزان از این روز به بعد آلات و اسباب کشت و کار را آماده می کنند و بکاشتن درخت و گل و شخم کردن و غیره می ردازند و کاشتن درخت در این روز نیز بسیار معمول می باشد .جشن اسفندگان بر تمامی بانوان ایرانی به ویژه مادران گرامی فرخنده باد . پاینده باشید و اهورایی.پاینده ایران